Przyznawanie i przywracanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

1) Czy osoba z ustalonym prawem do emerytury może wnioskować o rentę z tytułu niezdolności do pracy? Nadmieniamy, że wypłata emerytury jest zawieszona.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej FUS) lub nie spełnia warunków do jej uzyskania. Tak stanowi art. 57 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej.

Za emeryturę z FUS uważa się emeryturę powszechną przyznaną na wniosek lub z urzędu, a także w obniżonym wieku, w tym emeryturę częściową, górniczą, nauczycielską, wcześniejszą dla matek opiekujących się dziećmi specjalnej troski. Taką emeryturą nie jest natomiast emerytura pomostowa oraz nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Zatem osoby, które pobierają jedno z tych świadczeń, po spełnieniu niezbędnych warunków, mogą ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy (ZUS wypłaca świadczenie korzystniejsze finansowo).

W świetle powyższego nie ma podstaw do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która ma ustalone prawo do emerytury z FUS. W tej sytuacji bez znaczenia jest, czy pobiera ona świadczenie emerytalne, czy też zostało ono zawieszone, np. z powodu osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia lub nierozwiązania stosunku pracy. Warunek posiadania prawa do emerytury lub spełniania warunków do jej uzyskania bada się na dzień zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Przykład

W styczniu 2018 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła kobieta. Ma ona ustalone prawo do emerytury, z tym że ze względu na nierozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy jej wypłata została zawieszona. Na mocy art. 57 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej ZUS wydał decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ zainteresowana ma ustalone prawo do emerytury z FUS.

Przykład

Załóżmy, że w lutym 2018 r. zostanie zgłoszony do ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy przez mężczyznę, który w styczniu 2018 r. ukończył powszechny wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 65 lat. Do wniosku o rentę dołączy dokumenty potwierdzające 40-letni staż składkowy. Wobec tego, że wnioskodawca ukończył powszechny wiek emerytalny i spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury, ZUS wyda decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Przykład

Nauczycielka w wieku 58 lat ma ustalone prawo do emerytury nauczycielskiej przyznanej bez względu na wiek na podstawie Karty Nauczyciela. Od czerwca 2017 r. świadczenia nie pobiera, ponieważ przeszła na rentę rodzinną po zmarłym mężu. Ze względu na stan zdrowia w styczniu 2018 r. zgłosiła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. ZUS wydał decyzję odmawiającą prawa do tego świadczenia, ponieważ emerytura nauczycielska jest emeryturą z FUS.

Jeżeli w dniu zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub na dzień, od którego powstałoby prawo do tego świadczenia została przyznana emerytura z FUS lub wnioskodawca spełnia warunki do jej uzyskania, ZUS nie bada warunków niezbędnych do przyznania prawa do renty.

Przykład

W grudniu 2017 r. ZUS przyznał prawo do emerytury 60-letniej rencistce w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego (zainteresowana zgłosiła wniosek o emeryturę). Na tej podstawie wydał również decyzję o ustaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dniem przyznania prawa do emerytury. Załóżmy, że w związku z pogorszeniem stanu zdrowia w lutym 2018 r. emerytka zgłosi wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty. ZUS odmówi, ponieważ renta ustała z powodu przyznania emerytury.

Zwracamy uwagę! Odmowa przyznania renty na wniosek o to świadczenie ze względu na spełnienie przez wnioskodawcę warunków do uzyskania emerytury, nie skutkuje przyznaniem na podstawie tego wniosku prawa do emerytury. W takim przypadku osoba zainteresowana musi wystąpić z wnioskiem o przyznanie emerytury.

2) Czy osoba, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z powodu ustania niezdolności do pracy może ponownie ubiegać się o jej przyznanie?

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy może zostać przywrócone wyłącznie w przypadku jego ustania w związku z ustąpieniem niezdolności do pracy, o ile lekarz orzecznik (komisja lekarska) ZUS wyda orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, która powstała nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania poprzedniej renty. Tak wynika z art. 61 ustawy emerytalnej. Przywrócenie prawa do tego świadczenia nie może nastąpić w sytuacji, gdy ustało ono w wyniku przyznania emerytury z FUS.

Przykład

ZUS przyznał mężczyźnie prawo do okresowej renty z tytułu niezdolności do pracy do 31 grudnia 2017 r. Renta ustała, ponieważ rencista nie zgłosił wniosku o dalsze jej przyznanie. W lutym 2018 r. do ZUS wpłynął jego wniosek o ponowne przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W tej sytuacji ZUS skieruje zainteresowanego na badanie do lekarza orzecznika ZUS. Wydane orzeczenie będzie podstawą do podjęcia decyzji o dalszej wypłacie renty.