Gazeta Podatkowa nr 63 (1729) z dnia 6.08.2020

Pracodawca kompletuje wniosek o rentę dla pracownika

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu po spełnieniu przez niego szeregu warunków. Aby jednak doszło do oceny, czy ubezpieczony je spełnia, to do organu rentowego musi wpłynąć jego wniosek w sprawie takiej renty. Jeśli ubezpieczony jest pracownikiem, to w pewnym zakresie pracodawca ma obowiązek uczestniczyć we wszczęciu postępowania o taką należność. Proces taki poprzedza przygotowanie wniosku, a w tym zakresie pracodawca związany jest zgodą pracownika.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy,
   
• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze adekwatnym do wieku powstania niezdolności do pracy,
   
• niezdolność do pracy powstała w okresach zaliczanych do składkowych lub nieskładkowych (konkretnie wymienionych) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,
   
• nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Te podstawowe przesłanki określa art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Przepis ten nie jest jedyny, w oparciu o który możliwe jest nabycie prawa do renty. Rentę otrzyma przykładowo ubezpieczony, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, bez względu na to, kiedy stał się niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej). Ponadto świadczenie zostanie przyznane po spełnieniu warunków wymienionych w art. 58 ust. 3 lub 4 ustawy emerytalnej.

Aby zatem organ rentowy mógł ocenić prawo ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy, to zainteresowany zgłaszający wniosek o tę rentę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające:

1) datę urodzenia,

2) okresy uzasadniające prawo do świadczenia i jego wysokość,

3) stan zdrowia, tj. zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się osoba, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku a także wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek, jeżeli ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu,

4) wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia.

Dokumenty wymienione w pkt 1, 2 i 4 nie są wymagane, jeżeli:

• konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa i wysokości świadczenia,
   
• zostały złożone w organie rentowym dla celów ustalenia kapitału początkowego albo prawa lub wysokości świadczeń na podstawie ustawy emerytalnej lub odrębnych przepisów.

Stanowi o tym § 10 rozporządzenia MPiPS w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412) oraz § 2 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia MPS w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 273, poz. 2711 ze zm.).

Obowiązek pracodawcy

W zakresie ustalenia prawa do renty dla pracownika, pracodawca zobowiązany został przez ustawodawcę do:

• przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i
   
• przedłożenia wniosku o rentę organowi rentowemu na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych, a ponadto
   
• współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia.

Mowa o tym w art. 125 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy emerytalnej.

Na zasadach przewidzianych w:

• art. 100 ust. 1-2 ustawy emerytalnej - prawo do renty powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia,
   
• art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej - rentę z tytułu niezdolności do pracy wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tego świadczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Z tych podstawowych reguł dotyczących ustalania prawa do renty nie wynika, że przysługuje ona, jeśli ubezpieczony przed jej przyznaniem korzysta ze świadczeń chorobowych. Jeżeli jednak tak jest, to pracodawca powinien poczynić starania, aby przygotować pracownikowi wniosek o rentę i przedłożyć go organowi rentowemu w odpowiednim czasie, a więc na 30 dni przed ustaniem zasiłków. Zachowując ten termin, pracodawca powinien mieć na względzie, że działania podejmie:

• za zgodą pracownika i
   
• po ocenie dokonanej przez lekarza wystawiającego zaświadczenie lekarskie, że stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Nie później bowiem niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego wystawiający zaświadczenie lekarskie przeprowadza badanie i ocenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do:

• świadczenia rehabilitacyjnego,
   
• renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wystawiający zaświadczenie lekarskie powinien poinformować ubezpieczonego o terminie wskazanego badania. Stosownie do wyników oceny wystawiający zaświadczenie lekarskie sporządza zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego, informując ubezpieczonego o potrzebie niezwłocznego zgłoszenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tryb taki przewiduje § 9 ust. 3-5 rozporządzenia MPiPS w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz. U. z 2015 r. poz. 2013).

Przygotowanie wniosku przez pracodawcę sprowadza się zatem do wystawienia odpowiedniej dokumentacji potwierdzającej okres zatrudnienia danego pracownika, sporządzenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz wywiadu zawodowego. Pracodawca może w tym celu wykorzystać formularze przygotowane przez organ rentowy (ERN i OL-10).

Druki ERN oraz OL-10 dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.
 

Dokumentację potwierdzającą przebieg zatrudnienia poprzedzający zatrudnienie pracownika u innego pracodawcy powinien przedłożyć sam pracownik. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku zaświadczenia o stanie zdrowia.

W praktyce może się zdarzyć, że pracodawca będzie zobowiązany do sporządzenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy dla pracownika, któremu kompletował wniosek o świadczenie rehabilitacyjne (patrz ramka).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)