W jakim terminie ZUS jest zobowiązany wydać decyzję w sprawie przyznania renty?

Pracownik złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Obecnie oczekuje na badanie przez lekarza orzecznika ZUS. Przyjmując, że zostanie ustalona niezdolność do pracy, w jakim terminie ZUS wyda pracownikowi decyzję i podejmie wypłatę renty?

Zakres oraz sposób wydawania przez ZUS decyzji w indywidualnych sprawach określa art. 83 ust. 1 pkt 4-5 ustawy o sus. Natomiast termin na wydanie decyzji wskazuje art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem, ZUS jest zobowiązany do wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Za wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy uważa się wydanie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub odpowiednio komisji lekarskiej ZUS.

Właściwą datą uznawaną za wyjaśnienie ostatniej okoliczności w sprawach, w których zostało wydane orzeczenie przez lekarza orzecznika ZUS jest ostatni dzień na złożenie sprzeciwu od tego orzeczenia, tj. 14. dzień kalendarzowy, liczony od dnia przypadającego po dniu doręczenia orzeczenia zainteresowanemu. Z upływem tego dnia orzeczenie staje się prawomocne i nie można od niego wnieść sprzeciwu do komisji lekarskiej.

W dniu 1 kwietnia 2016 r. lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie o uznaniu ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy. Orzeczenie zostało wysłane za pośrednictwem poczty i odebrane przez zainteresowanego 6 kwietnia 2016 r. Orzeczenie to uprawomocniło się 20 kwietnia 2016 r. (14. dzień kalendarzowy od daty doręczenia). Zatem 30-dniowy termin na wydanie decyzji przez ZUS liczony jest od 21 kwietnia 2016 r.

Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy, albo datę przedstawienia tych dowodów. W celu ustalenia stanu faktycznego i okoliczności niezbędnych do przyznania świadczenia lub ustalenia jego wysokości ZUS może więc prowadzić postępowanie wyjaśniające z ubezpieczonym albo płatnikiem składek (zakładem pracy) lub innym podmiotem czy instytucją zobowiązaną do sporządzania i wystawiania dokumentów dla celów emerytalno-rentowych. W zakresie prowadzenia postępowania wyjaśniającego ZUS stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, które nakazują wszcząć postępowanie bez zbędnej zwłoki, a następnie wydać decyzję.

W sytuacji, gdy niezdolność do pracy zostanie orzeczona w trakcie pobierania zasiłku chorobowego, to prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, w myśl art. 100 ust. 2 ustawy emerytalnej, przysługuje po zakończeniu (zaprzestaniu) pobierania tego zasiłku. W związku z tym zaprzestanie pobierania zasiłku uznawane jest za wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W marcu 2016 r. został zgłoszony wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wnioskodawca korzysta z zasiłku chorobowego, którego okres płatności (182 dni) zakończy się 15 maja 2016 r. Orzeczenie o uznaniu zainteresowanego za całkowicie niezdolnego do pracy lekarz orzecznik ZUS wydał 5 kwietnia 2016 r. i zostało ono odebrane w tym samym dniu po bezpośrednim badaniu. Termin na wydanie decyzji w tej sprawie powinien być liczony od następnego dnia po uprawomocnieniu się orzeczenia, czyli od 20 kwietnia 2016 r. Jednak z uwagi na pobieranie zasiłku chorobowego będzie on liczony od 16 maja 2016 r.

ZUS jest zobowiązany do wydania decyzji w sprawie renty do 15 czerwca 2016 r. Nie oznacza to jednak, że decyzja nie może zostać wydana wcześniej, według zasady "bez zbędnej zwłoki".

Wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy następuje od dnia powstania prawa do świadczenia nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Jeżeli w wyniku wydanej decyzji ustalono prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz obliczono jej wysokość, ZUS dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym powyżej, tj. nie później niż w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (art. 118 ust. 2 ustawy emerytalnej). Niedotrzymanie określonego ustawą terminu powoduje, że ZUS jest zobowiązany do naliczenia i wypłaty odsetek za zwłokę w związku z nieterminowym dokonaniem wypłaty świadczenia.