Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 6 (432) z dnia 10.03.2017

Renta z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, która nie ma 5 lat pracy

Od 3 lat zatrudniamy pracownika, który zamierza ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przed zatrudnieniem w naszej firmie przez około 8 lat pracował za granicą "na czarno". Nie udowodni więc 5 lat w ostatnich 10 latach, które są wymagane do przyznania renty. Czy i w jakich okolicznościach niespełnienie tego warunku umożliwi mu uzyskanie tego świadczenia?

Zgodnie z art. 57 ustawy emerytalnej, prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

• został uznany za niezdolnego do pracy,
   
• posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy,
   
• niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych lub nieskładkowych określonych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Powstanie niezdolności do pracy w określonym ustawą czasie nie jest wymagane w stosunku do osób, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i legitymują się co najmniej 20-letnim w przypadku kobiet i 25-letnim w przypadku mężczyzn okresem składkowym i nieskładkowym.

Okres składkowy i nieskładkowy, niezbędny do przyznania renty, uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy i wynosi odpowiednio:

• 1 rok, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
   
• 2 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,
   
• 3 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,
   
• 4 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,
   
• 5 lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Udokumentowanie 5 lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tych dziesięciu lat nie zalicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej, warunku dotyczącego posiadania 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa wyżej, nie wymaga się od osób, które udowodniły okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy. Nie ma też znaczenia data powstania całkowitej niezdolności do pracy. Przy ustalaniu tego stażu (25 lub 30 lat) uwzględnia się wyłącznie okresy składkowe wymienione w art. 6 ustawy emerytalnej. Nie ma więc możliwości zaliczenia okresów nieskładkowych lub rolnych.

W styczniu 2017 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła 46-letnia kobieta. Zainteresowana udowodniła następujące okresy składkowe i nieskładkowe:

• od 1 października 1989 r. do 30 września 1994 r. - studia wyższe (5 lat),
   
• od 1 października 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. - umowa o pracę (4 lata, 3 m-ce),
   
• od 1 stycznia 1999 r. do 30 czerwca 2000 r. - urlop wychowawczy (1 rok, 6 m-cy),
   
• od 1 lipca 2000 r. do 31 sierpnia 2009 r. - umowa o pracę (9 lat, 2 m-ce),
   
• od 1 lutego 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. - umowa o pracę (11 m-cy).

Lekarz orzecznik orzekł całkowitą niezdolność do pracy od 1 października 2016 r. W dziesięcioleciu poprzedzającym datę powstania niezdolności do pracy oraz przed zgłoszeniem wniosku o rentę zainteresowana udokumentowała okres składkowy 3 lata i 7 m-cy. Zatem nie spełnia warunku posiadania wymaganego 5-letniego stażu. Ogółem wnioskodawczyni udowodniła 14 lat i 4 m-ce okresów składkowych oraz 4 lata, 9 m-cy i 10 dni okresów nieskładkowych (ograniczonych do 1/3 okresów składkowych). W tej sytuacji nie spełnia również warunku posiadania 20-letniego okresu składkowego umożliwiającego nabycie prawa do renty.