W jaki sposób ZUS oblicza wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy?

W jaki sposób obliczana jest renta z tytułu niezdolności do pracy? Czy składki zaewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego są brane pod uwagę przy obliczaniu renty, tak samo jak przy ustalaniu wysokości emerytury?

Obecnie na wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy składa się tzw. część socjalna, jednakowa dla wszystkich oraz część zależna od długości stażu pracy i wysokości uzyskiwanych przychodów (wynagrodzeń).

Zasady ustalania wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy określone zostały w art. 62 ustawy emerytalnej. W myśl tych przepisów wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi:

• 24% kwoty bazowej, czyli część socjalna,
   
• po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
   
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,
   
• po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok stażu hipotetycznego, tj. okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby wiek uprawniający do emerytury określony w art. 24 ust. 1a ustawy emerytalnej.

Wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% wysokości renty obliczonej dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy (art. 62 ust. 2 ustawy emerytalnej).

W związku z podwyższeniem wieku emerytalnego wydłużono okres, do którego oblicza się staż hipotetyczny przy ustalaniu wysokości renty. Staż ten oblicza się za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby wiek emerytalny określony w art. 24 ust. 1a ustawy emerytalnej, a więc wiek określony dla kobiet. Oznacza to, że dla potrzeb ustalania stażu hipotetycznego wiek dla mężczyzn ustala się według daty urodzenia kobiety. Staż hipotetyczny zgodnie z nowymi zasadami oblicza się w przypadku, gdy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy powstało od 1 stycznia 2013 r. (niezależnie od daty zgłoszenia wniosku).

Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy zależy od:

• długości okresów składkowych i nieskładkowych oraz ewentualnego stażu hipotetycznego,
   
• wysokości podstawy wymiaru renty,
   
•  wysokości obowiązującej kwoty bazowej.

Tak jak wcześniej pisaliśmy część socjalna jest elementem stałym ustalonym w jednakowej wysokości dla wszystkich ubezpieczonych. Jej wysokość jest obliczana jako 24% kwoty bazowej obowiązującej w dniu nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (od 1 marca br. kwota bazowa wynosi 3.080,84 zł). Pozostała część wysokości renty zależna jest o tego, jak długo ubezpieczony pracował oraz jak wysokie wynagrodzenie w tym czasie otrzymywał. Decydujące znaczenie przy obliczaniu renty ma długość udowodnionych okresów składkowych, ponieważ to one są zaliczane do stażu pracy bez żadnych ograniczeń i mają największy wpływ na obliczenie wysokości renty. Zatem im dłuższy staż składkowy tym ubezpieczony może liczyć na wyższą rentę.

Podstawę wymiaru renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne w okresie:

• 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę lub
   
• 20 lat kalendarzowych, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom.

W marcu 2013 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła kobieta legitymująca się 25-letnim okresem składkowym (zatrudnienie oraz prowadzenie działalności gospodarczej) i 5-letnim okresem nieskładkowym (urlop wychowawczy). Lekarz orzecznik ZUS stwierdził częściową niezdolność do pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy zainteresowana wskazała wynagrodzenie osiągnięte w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1999-2008, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 152,20%.

Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy wynosi 4.689,04 zł (152,20% x 3.080,84 zł). ZUS obliczył wysokość renty w następujący sposób:

W związku z tym, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy, renta przysługuje w wysokości: 1.820,60 zł (2.427,46 zł x 75%).