Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 4 (358) z dnia 10.02.2014

Warunki nabywania prawa do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku

Zmarł mąż naszej pracownicy. Czy może ona ubiegać się o rentę rodzinną? Jeśli tak, to czy musi rozwiązać stosunek pracy aby ZUS podjął wypłatę świadczenia? Nadmieniamy, że małżonkowie mieli dwoje dorosłych już dzieci, które są na własnym utrzymaniu.

Pracownica może ubiegać się o rentę rodzinną, jeśli osiągnęła wiek 50 lat i zmarły mąż spełniał warunki, o których mowa poniżej.

Zgodnie z art. 70 ustawy emerytalnej wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

• w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
   
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
   
• osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania ww. osób.

Wdowa spełniająca ww. warunki nabywa prawo do renty rodzinnej, o ile jej mąż w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Prawo to przysługuje jej także, gdy mąż w chwili śmierci pobierał zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W grudniu 2013 r. zmarł mąż pracownicy. Małżonkowie mieli jedno dziecko, które w marcu 2013 r. ukończyło 22 lata i jest studentem. Dziecko ma prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu. W chwili śmierci męża pracownica miała ukończone 49 lat (urodzona 5 maja 1964 r.), a tym samym nie spełniała warunków do przyznania renty rodzinnej po zmarłym mężu. Jednakże w maju 2014 r. wdowa ukończy 50 lat i będzie mogła złożyć w ZUS wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej, ponieważ osiągnie wiek 50 lat w ciągu 5 lat od śmierci męża.

Renta rodzinna dla jednej osoby uprawnionej wynosi - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, a dla dwóch osób uprawnionych wynosi - 90% tego świadczenia.

Ponieważ osoba, o której mowa w pytaniu pozostaje w zatrudnieniu, należy jeszcze wspomnieć, że wysokość przychodu z pracy zarobkowej będzie miała wpływ na wypłatę renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej, do której jest uprawniona jedna osoba, ulega:

• zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (w okresie od 1 grudnia 2013 r. do 28 lutego 2014 r. miesięcznie w kwocie wyższej niż 4.747,30 zł),
   
• zmniejszeniu w razie uzyskiwania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej, ale nieprzekraczającej 130% tej kwoty (w okresie od 1 grudnia 2013 r. do 28 lutego 2014 r. miesięcznie w kwocie wyższej niż 2.556,20 zł, ale nie wyższej od kwoty 4.747,30 zł).

Kwota zmniejszenia renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba nie może być wyższa od kwoty maksymalnego zmniejszenia, która obecnie wynosi 466,78 zł.

Wdowa od 1 lutego 2014 r. pobiera rentę rodzinną po zmarłym mężu. Jednocześnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 3.500 zł. O tym fakcie powiadomiła ZUS. Ponieważ uzyskiwane przez nią wynagrodzenie jest wyższe niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale niższe niż 130% tej kwoty, renta rodzinna ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą niż kwota maksymalnego zmniejszenia. Kwota przekroczenia wynosi 943,80 zł (3.500 zł - 2.556,20 zł) i jest wyższa od kwoty maksymalnego zmniejszenia 466,78 zł. Renta rodzinna zostanie zmniejszona o kwotę 466,78 zł.

Zwracamy uwagę! Od 1 marca 2014 r. w wyniku waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych kwota maksymalnego zmniejszenia ulegnie zmianie.

Odpowiadając na drugie pytanie wyjaśniamy, że dla wypłaty renty rodzinnej nie ma wymogu rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy. Przepis art. 103a ustawy emerytalnej stanowi bowiem, że prawo do emerytury (nie renty) ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.