Gazeta Podatkowa nr 33 (2116) z dnia 22.04.2024

Obowiązki płatników składek zatrudniających osoby na świadczeniu przedemerytalnym

Osoby uprawnione do świadczenia przedemerytalnego, niezależnie od tego, po zaistnieniu jakich okoliczności nabyły do niego prawo, mogą podejmować pracę zarobkową. Ponieważ jednak ustawodawca, podobnie jak w przypadku emerytów i rencistów, przewidział dla nich limity przychodu, zachodzi konieczność powiadomienia ZUS o podjęciu działalności zarobkowej i osiąganych z tego tytułu przychodach. Co ważne, obowiązek ten spoczywa nie tylko na samych świadczeniobiorcach, ale i na zatrudniających ich podmiotach.

Uprawnieni do świadczenia

Z prawa do świadczenia przedemerytalnego mogą korzystać osoby spełniające warunki określone w art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1999), które można podzielić na tzw.:

• indywidualne - uzależnione od przyczyny rozwiązania stosunku pracy lub pozostania poza rynkiem pracy, dotyczące ukończenia wymaganego wieku i/lub legitymowania się określonym w latach stażem pracy oraz
• wspólne dla wszystkich ubiegających się o to świadczenie - związane z posiadaniem statusu osoby bezrobotnej, pobierającej przez wymagany okres zasiłek dla bezrobotnych.

Możliwość zarobkowania

Mimo że bezsprzecznym warunkiem nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego jest brak możliwości zatrudnienia przez osoby, którym w zasadzie niewiele zostało do ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, a tym samym do przejścia na emeryturę, ustawodawca już po przyznaniu świadczenia nie uzależnił do niego prawa od braku aktywności zawodowej. Nie oznacza to jednak, że świadczeniobiorcy ci mogą zarobkować bez żadnych ograniczeń.

I dla tej grupy świadczeniobiorców, podobnie jak dla emerytów i rencistów, przewidziano - choć nieco inne - limity przychodu, których przekroczenie skutkuje odpowiednio zmniejszeniem wysokości lub zawieszeniem pobieranego świadczenia (patrz tabela).

Rozliczenie świadczenia

Świadczenia przedemerytalne dla aktywnych zawodowo świadczeniobiorców, które są odpowiednio, na podstawie zadeklarowanych przychodów, na bieżąco:

• wypłacane w pełnej lub zmniejszonej wysokości albo
• zawieszane,

podlegają rozliczeniu po zakończeniu roku rozliczeniowego.

Przy czym ten rok rozliczeniowy, inaczej niż w przypadku emerytów i rencistów, dla których jest nim rok kalendarzowy, został ustalony od dnia 1 marca danego roku do ostatniego dnia lutego następnego roku. Dla nich rozliczenie przeprowadzane jest jednak w formie rozliczenia rocznego lub miesięcznego, w zależności od tego, która forma rozliczenia jest dla świadczeniobiorcy korzystniejsza.

Szczegółowo kwestię tę reguluje art. 5-6b ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Co istotne, miesięczne/roczne kwoty dopuszczalne/graniczne przychodu mogą ulec zmianie w przypadku, gdy w danym roku rozliczeniowym:

• dany uprawniony uzyskał prawo do świadczenia,
• ustało prawo do świadczenia,
• organ rentowy wstrzymał wypłatę świadczenia z innych przyczyn niż osiąganie przychodu,
• ZUS zawiesił świadczenie na wniosek uprawnionego.

Wówczas ustalane są one tylko dla tego okresu, w którym istniało prawo do pobierania świadczenia przedemerytalnego, z dokładnością co do dnia i z zaokrągleniem do pełnych 10 groszy w górę.

Obowiązek informacyjny

W związku z ustalonymi limitami przychodu i konsekwencjami ich przekroczenia osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne została zobowiązana do niezwłocznego powiadomienia organu rentowego o osiąganiu przychodu oraz o wysokości tego przychodu, a po zakończeniu roku rozliczeniowego, w terminie do dnia 31 maja następnego roku, o wysokości przychodu uzyskanego w roku rozliczeniowym, z uwzględnieniem przychodów uzyskanych w kolejnych miesiącach tego roku. Co więcej, ww. obowiązek informacyjny, spoczywa także odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy lub innym płatniku składek, a w przypadku osoby pełniącej służbę - na właściwej jednostce organizacyjnej.

Rok rozliczeniowy 2023/2024 dla osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego zakończył się z dniem 29 lutego 2024 r. Wypełniając ustawowy obowiązek, w terminie do 31 maja 2024 r. zarówno sami świadczeniobiorcy, jak i zatrudniające ich podmioty powinni przekazać do ZUS informacje o wysokości przychodu uzyskanego przez świadczeniobiorców w okresie od 1 marca 2023 r. do 29 lutego 2024 r., z rozbiciem na poszczególne miesiące tego roku rozliczeniowego.

Przy sporządzaniu wymaganej informacji trzeba pamiętać, co należy rozumieć pod pojęciem "przychodu", a także o okolicznościach, w których okres rozliczeniowy ulega skróceniu (patrz ramka).