Gazeta Podatkowa nr 64 (2147) z dnia 8.08.2024

Wpływ odmowy przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego na prawo do świadczenia przedemerytalnego

Firma jest w trakcie reorganizacji, w związku z czym część pracowników otrzymała wypowiedzenia zmieniające. Dotyczą one zmiany wynagrodzenia za pracę i w niektórych przypadkach miejsca jej świadczenia. Jedna z pracownic odmówiła przyjęcia nowych warunków zatrudnienia przedstawionych w wypowiedzeniu zmieniającym. Jej zdaniem były dla niej wyraźnie niekorzystne, gdyż po ich przyjęciu musiałaby dojeżdżać do pracy i ponosić związane z tym koszty. Poza tym jej wynagrodzenie uległoby obniżeniu.

1) Czy odrzucenie wypowiedzenia zmieniającego przez pracownicę spowoduje rozwiązanie jej umowy o pracę? Czy w razie zmiany decyzji pracownica mogłaby do upływu okresu wypowiedzenia wycofać swój brak zgody na nowe warunki?

Nieprzyjęcie nowych warunków zatrudnienia przez pracownicę wspomnianą w pytaniu spowoduje definitywne rozwiązanie jej umowy o pracę. W mojej ocenie pracownica ma możliwość - ale tylko za zgodą pracodawcy - wycofania swojego oświadczenia o braku zgody na nowe warunki zatrudnienia.

Za pomocą wypowiedzenia zmieniającego pracodawca może jednostronnie zmienić warunki płacy lub/i pracy danego pracownika. Wypowiadając umowę o pracę w zakresie jej warunków, pracodawca musi zaproponować pracownikowi na piśmie nowe warunki pracy lub płacy (art. 42 § 2 K.p. - Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.). Do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wypowiedzenia całej umowy o pracę.

W wypowiedzeniu zmieniającym pracodawca powinien zamieścić pouczenie pracownika, że jeżeli przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, będzie to równoznaczne z wyrażeniem zgody na te warunki. W razie braku takiego pouczenia pracownik może złożyć to oświadczenie aż do końca okresu wypowiedzenia. W wypowiedzeniu zmieniającym pracodawca powinien też wskazać konkretną datę upływu połowy okresu wypowiedzenia.

Skutki wypowiedzenia zmieniającego zależą od pracownika. W razie odmowy przyjęcia nowych warunków i złożenia w tej kwestii oświadczenia, wypowiedzenie zmieniające przekształca się w wypowiedzenie całej umowy o pracę. Jeśli jednak pracownik wyrazi zgodę na nowe warunki (także milcząco), zmieniona umowa o pracę będzie kontynuowana po upływie okresu wypowiedzenia.

Przepisy Kodeksu pracy dotyczące wypowiedzenia zmieniającego nie odnoszą się do kwestii wycofania przez pracownika złożonego już oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków. Jednak można tu, moim zdaniem, odpowiednio zastosować regulacje Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061) dotyczące składania oświadczeń woli (art. 61 K.c. w związku z art. 300 K.p.). Wynika z nich, że w przypadku, gdy dane oświadczenie doszło do adresata (tu: pracodawcy), jego cofnięcie jest możliwe, jeśli adresat oświadczenia wyraził na to zgodę.

2) Pracownica, o której mowa w pytaniu, posiada ponad 3-letni staż pracy i w czerwcu 2024 r. ukończyła 55 lat. Czy wobec rozwiązania stosunku pracy z powodu odmowy przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego uzyska ona prawo do świadczenia przedemerytalnego?

Prawo do świadczenia przedemerytalnego może nabyć m.in. osoba, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy (w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy:

• ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta i 60 lat - mężczyzna oraz
• posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn.

Za okres uprawniający do emerytury przyjmuje się okres ustalony zgodnie z art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.).

Świadczenie przedemerytalne przysługuje takiej osobie po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pod warunkiem, że:

• nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,
• w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
• złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego, co do zasady, w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Powyższe wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 2-4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1999).

W celu spełnienia warunków przyznania świadczenia przedemerytalnego osoba zainteresowana musi m.in. posiadać status osoby bezrobotnej, która nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji m.in. nowego zatrudnienia. Do rozwiązania stosunku pracy musi też dojść z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Nie jest więc wykluczone, że spełnienie przez pracownicę warunków nabycia prawa do świadczenia - w szczególności przesłanki rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy - będzie podlegało ocenie w razie ewentualnego sporu sądowego (w przypadku odmowy przyznania świadczenia przez ZUS). Analizowane może być wówczas, na czym polegała zmiana warunków pracy i płacy, w tym czy proponowane zmiany były na tyle niekorzystne, że ich odrzucenie przez pracownika nie może być uznane za współprzyczynę ustania zatrudnienia (patrz ramka).