Gazeta Podatkowa nr 78 (2161) z dnia 26.09.2024

Utrata prawa do renty okolicznością uzasadniającą przyznanie świadczenia przedemerytalnego

Renta z tytułu niezdolności do pracy z reguły przyznawana jest na czas określony. Zdarza się, że po odzyskaniu zdolności do pracy, ze względu na swój wiek lub długi okres wyłączenia z rynku pracy, były już rencista nie jest w stanie znaleźć zatrudnienia. Sposobem na zapewnienie środków utrzymania do czasu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego może być wówczas uzyskanie uprawnień do świadczenia przedemerytalnego.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia warunki określone w art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1999), tj. tzw. indywidualne, uzależnione od okoliczności zakończenia aktywności zawodowej, oraz jednakowe dla wszystkich, związane z obowiązkiem posiadania statusu osoby bezrobotnej.

Zalicza się do nich m.in. osoba, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty:

• ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i
• osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Za dzień ustania prawa do renty uznaje się tu:

• pierwszy dzień miesiąca przypadający po miesiącu, do którego przysługiwała renta lub
• dzień określony w decyzji ZUS, jeżeli prawo ustało z innej przyczyny niż upływ okresu, na jaki ZUS przyznał rentę.

Przy czym, jak podkreśla organ rentowy na stronie internetowej www.zus.pl, warunek terminowego zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy uznaje się za spełniony także wówczas, gdy dana osoba zarejestruje się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji odmawiającej prawa do renty na dalszy okres, ale wyłącznie w przypadku gdy wniosek o przyznanie renty na dalszy okres został złożony nie później niż w miesiącu, od którego ustało prawo do renty.

Spełniając te indywidualne warunki, były rencista może uzyskać prawo do świadczenia przedemerytalnego, ale - tak jak wszyscy inni uprawnieni - dopiero po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, i to pod warunkiem że:

• nadal jest zarejestrowany jako bezrobotny oraz
• w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia (...), albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych i
• złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Ograniczona wysokość świadczenia...

Wysokość świadczenia przedemerytalnego została określona w kwocie ryczałtowej, podlegającej waloryzacji na zasadach i w terminach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.) zwanej ustawą emerytalną, która obecnie, tj. od 1 marca 2024 r., wynosi 1.794,70 zł miesięcznie.

Przy czym ustawodawca przewidział tu pewien wyjątek dotyczący właśnie osób, które nabyły prawo do świadczenia przedemerytalnego po ustaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Otóż w ich przypadku świadczenie przedemerytalne nie może być wyższe niż ostatnio otrzymywana renta.

Okres pobierania

Z prawa do świadczenia przedemerytalnego można korzystać jedynie do dnia:

• poprzedzającego dzień nabycia prawa do emerytury, ustalonej decyzją ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego, albo
• osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę,

chyba że wcześniej zajdą inne okoliczności powodujące ustanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, określone w art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Natomiast w razie nabycia przez świadczeniobiorcę prawa do:

• renty z tytułu niezdolności do pracy/inwalidzkiej albo podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej - prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu,
• renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego - wypłaca się jedno z tych świadczeń, wyższe lub wybrane przez uprawnionego.

Wypłatę świadczenia przedemerytalnego organ rentowy wznowi na wniosek uprawnionego, od miesiąca, w którym ustanie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy/inwalidzkiej, renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej, ale nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie, chyba że zaistnieją inne okoliczności powodujące ustanie prawa do świadczenia.

Możliwość zarobkowania

Na świadczeniu przedemerytalnym, podobnie jak na rencie z tytułu niezdolności do pracy, można być aktywnym zawodowo. Przy czym obowiązują tu inne limity przychodu, a także okres rozliczeniowy. Przesunięty jest również termin na złożenie stosownej informacji dla celów rozliczenia świadczenia (patrz tabela).