Gazeta Podatkowa nr 102 (1247) z dnia 21.12.2015

Świadczenie przedemerytalne dla bezrobotnych

Świadczenie przedemerytalne w głównej mierze zostało skierowane do osób, które legitymują się długim okresem składkowym i nieskładkowym, osiągnęły odpowiedni wiek oraz z powodów przez siebie niezamierzonych utraciły pracę. Wymiar wymienionego okresu jako warunku do nabycia prawa do świadczenia został uzależniony od okoliczności towarzyszących utracie pracy. Podobnie jest w przypadku osiągnięcia odpowiedniego wieku. Oprócz wymienionych warunków, w zasadzie zindywidualizowanych, ustawodawca uzależnił nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego od innych, związanych ze statusem osoby bezrobotnej.

Zindywidualizowane warunki

Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne musi spełnić szereg warunków. W przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem dotyczą one m.in.:

• ukończenia wymaganego wieku - oddzielnie wskazanego dla mężczyzn i kobiet,
   
• udowodnienia, co do zasady, do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego odpowiedniego okresu uprawniającego do emerytury,
   
• rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z:
   
• powodu likwidacji pracodawcy lub jego niewypłacalności, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy,
   
• przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
   
• pozostawania w stosunku pracy lub stosunku służbowym u pracodawcy, u którego następuje jego rozwiązanie, przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy.

Świadczenie przedemerytalne przewidziane zostało też dla osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób, które utraciły prawo do renty. Wymagane od tych grup warunki do nabycia prawa do omawianego świadczenia zostały również skonkretyzowane. Szczegółowo kwestie te reguluje art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Przesłanki wspólne

O ile okoliczności związane ze stażem pracy, wiekiem osoby zainteresowanej, a nawet z przyczynami dotyczącymi rozwiązania stosunku pracy zostały zindywidualizowane, to przesłanki powiązane ze statusem osoby bezrobotnej są jednakowe dla wszystkich ubiegających się o świadczenie przedemerytalne.

Mianowicie od osoby ubiegającej się o świadczenie przedemerytalne, oprócz spełnienia kryteriów zindywidualizowanych, wymagane jest pobieranie zasiłku dla bezrobotnych przez co najmniej 180 dni oraz spełnienie innych warunków związanych z posiadaniem statusu osoby bezrobotnej (patrz ramka).

Z analizy orzecznictwa sądowego wynika, że organ rentowy odmawia prawa do świadczenia przedemerytalnego przykładowo z uwagi na wykonywanie umowy zlecenia przez osobę ubiegającą się o świadczenie bezpośrednio po rozwiązaniu umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W ocenie ZUS wymóg pobierania przez taką osobę zasiłku dla bezrobotnych przez co najmniej 180 dni można uznać za spełniony tylko w przypadku, kiedy świadczenie takie na rzecz ubezpieczonego następuje bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy. Oceniając sprawę na tle konkretnego stanu faktycznego Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w wyroku z dnia 30 kwietnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1328/14, uznał, że ustawodawca nie posłużył się żadnym zwrotem wskazującym na konieczność bezpośredniego następstwa ustania stosunku pracy i pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Z tego też powodu SA stwierdził, że sformułowany przez ZUS wymóg zachowania ciągłości zdarzeń uzasadniających przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego ma charakter kryterium pozaustawowego. Również Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 3 lutego 2015 r., sygn. akt III AUa 411/14, uznał, że okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie musi przypadać bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn wymienionych w art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego nie zostało uzależnione od zarejestrowania się w urzędzie pracy w charakterze bezrobotnego bezpośrednio po utracie źródła utrzymania z przyczyn niezależnych od pracownika. Wymieniona ustawa nie zawiera także przepisu, który pozbawiałby takie osoby prawa do świadczenia przedemerytalnego w przypadku poszukiwania nowego zatrudnienia lub jego podjęcia w okresie przed otrzymywaniem zasiłku dla bezrobotnych.

Okres 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych potwierdza urząd pracy w odpowiednim zaświadczeniu lub decyzji.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami.

Podstaw prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.)