Reforma emerytalna a prawo do świadczenia przedemerytalnego

Od 2013 r. rozpocznie się proces wydłużania wieku emerytalnego, który ostatecznie - zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn - ma wynosić 67 lat. Zmiana ta, choć tylko pośrednio, wpłynie również na prawo do innych świadczeń pobieranych przez ubezpieczonych, w tym m.in. na świadczenie przedemerytalne. Stopniowo oddalać się bowiem będzie moment przejścia na emeryturę, a tym samym zaprzestania pobierania dotychczasowego świadczenia. Wbrew pozorom może to okazać się korzystne, przynajmniej dla niektórych świadczeniobiorców.

Opóźnienie momentu przejścia na emeryturę

Z dniem 1 stycznia 2013 r. wejdzie w życie ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw, zwana dalej ustawą nowelizującą. Przewiduje ona przede wszystkim stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do jednakowego poziomu 67 lat. Reforma ta dotyczyć będzie kobiet urodzonych po 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 r.

Tabela oraz kalkulator wieku emerytalnego znajdują się na stronie internetowej naszego Wydawnictwa: www.gofin.pl.

Zmiany obejmą również inne świadczenia wypłacane przez ZUS, w tym m.in. świadczenia przedemerytalne. Przy czym nie chodzi tu o zmianę zasad ich przyznawania, choćby w kwestii ukończenia wymaganego wieku. Te pozostają bowiem bez zmian. Wydłużenie powszechnego wieku emerytalnego, przełoży się jednak odpowiednio na okres pobierania tego świadczenia. Kwestię tę reguluje art. 11 i 17 ustawy nowelizującej.

O ile bowiem obecnie prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje, a tym samym zaprzestaje się jego wypłaty z dniem osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę, to po 31 grudnia 2012 r. będzie to następowało z dniem osiągnięcia wydłużonego już wieku emerytalnego, szczegółowo określonego w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Chyba że prawo do świadczenia ustanie lub wygaśnie przed tym dniem.

Aktualna wysokość świadczenia przedemerytalnego i najniższej emerytury

Kto skorzysta na zmianie?

Osoby przebywające na świadczeniu przedemerytalnym, które w trakcie swej aktywności zawodowej nie zgromadziły na swoim koncie z ZUS zbyt wielu środków w postaci kapitału początkowego i składek na ubezpieczenia społeczne, mogą okazać się jedną z nielicznych grup ubezpieczonych zadowolonych z przeprowadzanej reformy systemu emerytalnego. Wynika to z faktu, iż kwota świadczenia przedemerytalnego jest wyższa od kwoty najniższej emerytury.

Jeżeli zatem ich powszechna emerytura będzie kształtowała się na poziomie lub zostanie podniesiona do najniższej kwoty tego świadczenia, będą mieli możliwość dłużej pobierać wyższe świadczenie przedemerytalne. Warto bowiem pamiętać, że osoba, która przechodzi na emeryturę po okresie korzystania ze świadczenia przedemerytalnego, nie może sobie wybrać świadczenia korzystniejszego. Po prostu, po ustaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego, na wniosek ubezpieczonego, następuje wypłata należnej emerytury.

Nie bez znaczenia jest również fakt, iż powszechna emerytura, ustalana na tzw. nowych zasadach, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Im wyższy wymagany wiek, tym mniejsza odpowiednia dla niego średnia trwania życia, a co za tym idzie, wyższa emerytura.

Mając zapewnione środki do życia w postaci świadczenia przedemerytalnego ubezpieczony może zatem pozwolić sobie na spokojne oczekiwanie na osiągnięcie podwyższonego wieku emerytalnego.

Czy świadczenie przedemerytalne zastąpi emeryturę częściową?

Z dniem 1 stycznia 2013 r., za sprawą ustawy nowelizującej, do powszechnego systemu emerytalnego zostanie wprowadzony nowy rodzaj świadczenia. Emerytura częściowa, bo o niej tutaj mowa, przewidziana dla co najmniej 62-letnich kobiet i 65‑letnich mężczyzn, legitymujących się odpowiednio co najmniej 35- i 40-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, będzie wypłacana w wysokości 50% powszechnej emerytury. Może więc okazać się mało popularnym świadczeniem, zwłaszcza że nie będzie ono podnoszone do kwoty najniższej emerytury. Ponadto należna po osiągnięciu wieku emerytalnego powszechna emerytura zostanie odpowiednio zmniejszona o wartość pobranej emerytury częściowej (przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne).

Jak podają niektóre media, sposobem na problemy w zatrudnieniu i niezadowalającą wysokość częściowej emerytury będzie "ucieczka" na świadczenie przedemerytalne. Wręcz sugeruje się, że osoby, które utracą pracę i nie będą chciały przejść na częściową emeryturę, będą mogły sobie wybrać świadczenie przedemerytalne. Należy jednak podkreślić, że aby je otrzymać, trzeba spełnić określone warunki. Nie wystarczy "dogadanie się" z pracodawcą, aby ten zwolnił zainteresowanego z pracy. Świadczenie przedemerytalne przewidziane jest bowiem wyłącznie dla osób, które zakończyły swą aktywność zawodową z wyraźnie określonych (w art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych) przyczyn. W przypadku pracowników, na uprawnienia do tego świadczenia mogą liczyć wyłącznie osoby, z którymi rozwiązano stosunek pracy lub stosunek służbowy:

z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, albo
z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a więc m.in. w związku z likwidacją stanowiska pracy lub redukcją etatów.

I to pod warunkiem, że były u danego pracodawcy zatrudnione lub pozostawały w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy. Ponadto dochodzą do tego wymagania związane z:

ukończeniem określonego wieku i/lub legitymowaniem się odpowiednim stażem pracy,
posiadaniem statusu osoby bezrobotnej,
wystąpieniem o świadczenie w określonym przepisami terminie.

Nie można zatem liczyć na to, że w każdym przypadku zwolnienia z pracy ubezpieczony będzie mógł wybierać między świadczeniem przedemerytalnym a emeryturą częściową.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. nr 120, poz. 1252 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637)