Gazeta Podatkowa nr 86 (1023) z dnia 28.10.2013

Świadczenie przedemerytalne nie tylko dla byłych pracowników

Zdarza się, że osoby aktywne zawodowo w pewnym momencie, nie ze swej winy, pozostają bez pracy. Jeżeli mają odpowiedni wiek i/lub posiadają długi staż pracy, ale nie spełniają warunków uprawniających ich do przejścia na emeryturę, mogą starać się o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Co istotne, dotyczy to nie tylko pracowników likwidowanych firm, ale również innych ubezpieczonych, którzy musieli zakończyć albo nie mogą kontynuować kariery zawodowej.

Do grona osób, które mogą skorzystać z prawa do świadczenia przedemerytalnego, zaliczają się nie tylko byli pracownicy, którzy utracili możliwość kontynuowania zatrudnienia przykładowo w wyniku likwidacji całego zakładu lub zajmowanego przez nich stanowiska pracy (patrz tabela).

O świadczenie takie mogą bowiem ubiegać się również byli przedsiębiorcy oraz osoby, które utraciły prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Oczywiście i w ich przypadku muszą być spełnione dość rygorystyczne warunki. Zostały one wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Dla byłego przedsiębiorcy

Z prawa do świadczenia przedemerytalnego mogą skorzystać osoby, które prowadziły własną działalność pozarolniczą, w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nieprzerwanie przez co najmniej 24 miesiące i za okres ten opłaciły składki na ubezpieczenia społeczne. Przy czym powodem zakończenia aktywności zawodowej dla celów uzyskania omawianego świadczenia nie może tu być "zwykłe" zamknięcie firmy, poprzez likwidację działalności np. ze względu na problemy finansowe. Ustawodawca przewidział bowiem możliwość przyznania świadczenia przedemerytalnego wyłącznie po ogłoszeniu upadłości prowadzonej działalności pozarolniczej.

Dodatkowym warunkiem jest legitymowanie się do dnia, w którym sąd wydał postanowienie w sprawie upadłości, stosownym wiekiem (56 lat w przypadku kobiet i 61 lat dla mężczyzn) i stażem uprawniającym do emerytury (odpowiednio: 20 i 25 lat).

Dla byłego rencisty

Okolicznością uzasadniającą prawo do świadczenia przedemerytalnego może być również ustanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, przez osobę, która do tego czasu ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta i 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący odpowiednio co najmniej 20 i 25 lat. Były rencista musi jednak zarejestrować się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty.

Co istotne, warunek terminowego zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy ZUS uważa za spełniony także wówczas, gdy osoba, która utraciła prawo do renty, zarejestruje się w tym urzędzie w ciągu 30 dni od daty wydania decyzji odmawiającej przyznania renty na dalszy okres.

Warto dodać, iż ustanie prawa do renty oznacza utratę dalszych uprawnień do tego świadczenia, które nastąpiło np. wskutek:

• upływu okresu, na jaki była przyznana ta renta i niezgłoszenia wniosku o ustalenie prawa do tej renty na dalszy okres, albo
• orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o zdolności do pracy.

Natomiast za dzień ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uważa się:

• pierwszy dzień miesiąca przypadający po miesiącu, do którego przysługiwała renta okresowa lub
• dzień określony w decyzji organu rentowego, jeżeli przyczyna ustania tego prawa jest inna niż upływ okresu, na jaki przyznano rentę.

Po półrocznym bezrobociu

Oczywiście byli renciści i przedsiębiorcy, oprócz wymienionych warunków szczególnych, przewidzianych wyłącznie dla tych grup uprawnionych, w celu uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego muszą jeszcze spełnić kryteria ogólne, dotyczące wszystkich osób ubiegających się o to świadczenie.

W świetle art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, świadczenie to może być przyznane osobie zarejestrowanej jako bezrobotna, po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia. Dodatkowo wymagane jest, aby osoba ta:

• w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a także
• złożyła wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, choć w uzasadnionych przypadkach ZUS, na wniosek osoby zainteresowanej, może przywrócić termin złożenia wniosku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170)