Świadczenie przedemerytalne wyłącznie dla bezrobotnych

Likwidacja zakładu albo stanowiska pracy może być okolicznością uzasadniającą przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Jest ono jednak przewidziane wyłącznie dla osób pozostających bez pracy. Aby zatem skorzystać z tego świadczenia, osoba nim zainteresowana powinna najpierw uzyskać status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku.

Uprawnieni do świadczenia

Ograniczenie prawa do wcześniejszych emerytur oraz wydłużenie powszechnego wieku emerytalnego to czynniki, dzięki którym wzrosło zainteresowanie uzyskaniem prawa do świadczenia przedemerytalnego. Może ono bowiem zapewnić środki utrzymania, aż do uzyskania uprawnień emerytalnych.

Ze świadczenia tego mogą jednak skorzystać jedynie osoby, które zostały wyłączone z rynku pracy w okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, a więc m.in. z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Przy czym nie dotyczy to wszystkich ubezpieczonych, a wyłącznie tych, którzy:

ukończyli określony wiek, tj. odpowiednio 55 lub 56 lat kobieta oraz 60 lub 61 lat mężczyzna i/lub
posiadają okres uprawniający do emerytury, wynoszący odpowiednio: 20, 30, 34 lub 35 lat -kobieta i 25, 35, 39 lub 40 lat - mężczyzna.

Przez okres uprawniający do emerytury należy rozumieć okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Status osoby bezrobotnej

Oprócz tych tzw. warunków szczególnych, zindywidualizowanych, uzależnionych od stażu pracy, wieku i przyczyn rozwiązania stosunku pracy, każdy ubezpieczony zainteresowany uzyskaniem prawa do świadczenia przedemerytalnego musi spełnić warunki ogólne, jednakowe dla wszystkich, a związane z udowodnieniem braku możliwości zatrudnienia.

Świadczenie to przysługuje bowiem osobie posiadającej status osoby bezrobotnej, która:

przez okres co najmniej 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych oraz
w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

W świetle art. 2 pkt 11 i 43 ustawy o promocji zatrudnienia:

zatrudnienie - oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą,
inna praca zarobkowa - to wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym agencyjnej, zlecenia, o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych.

Natomiast zasady nabywania uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych zostały określone w art. 71 z uwzględnieniem art. 75 ustawy o promocji zatrudnienia.

6-miesięczny okres pobierania zasiłku

Z przedstawionych reguł nabywania uprawnień do świadczenia przedemerytalnego wynika, iż bezrobotny nie może bez uzasadnionej przyczyny odmówić przyjęcia np. zatrudnienia w ramach robót publicznych. Oznacza to, że taką zaproponowaną przez urząd pracę należy podjąć.

Czy może to mieć negatywny wpływ na uprawnienia do omawianego świadczenia? I jak w takim przypadku obliczany jest 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych?

Otóż po pierwsze, podjęcie zaproponowanego przez powiatowy urząd pracy zatrudnienia nie stanowi przeszkody w uzyskaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego, oczywiście po zakończeniu takiej pracy.

Po drugie, do okresu wymaganych co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych wlicza się:

okresy, za które - zgodnie z art. 75 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia - prawo do zasiłku dla bezrobotnych nie przysługiwało, a także
okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej - w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia - oraz zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, podjętego w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Terminowy wniosek

Dla celów uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego istotny jest moment wystąpienia ze stosownym wnioskiem. W świetle art. 2 ust. 3-5a ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, powinien być on złożony odpowiednio:

w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub
w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku osoba bezrobotna wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Wymagane dokumenty

Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Zaliczają się do nich, oprócz dowodów pozwalających na ustalenie np. przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy (świadectwo pracy zawierające podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego) oraz potwierdzających wymagany okres uprawniający do emerytury, m.in. te związane z bezrobociem. Chodzi tu w głównej mierze o:

dokument wydany przez powiatowy urząd pracy poświadczający: co najmniej 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, status osoby bezrobotnej oraz fakt, iż w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawca - bez uzasadnionej przyczyny - nie odmówił przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia,
dokument potwierdzający wykonywanie innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
zaświadczenie urzędu pracy o dacie zarejestrowania osoby, która utraciła prawo do renty,
decyzję wydaną przez urząd pracy o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku osób, które utraciły to prawo z powodu upływu okresu, na jaki zasiłek został przyznany.

Ich brak lub też złożenie po ustawowym terminie skutkować może wydaniem przez ZUS decyzji odmawiającej prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Warto dodać, iż w szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się możliwość przywrócenia wymienionych terminów. Dokonuje tego organ rentowy na wniosek osoby zainteresowanej.

"Organ rentowy przyznaje świadczenie przedemerytalne wyłącznie od następnego dnia po złożeniu wniosku, a nie po spełnieniu wszystkich warunków do jego otrzymania. Tym samym, utrata statusu osoby bezrobotnej przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie przedemerytalne, niezależnie jednak od jego ponownego uzyskania, w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości, eliminuje wnioskodawcę z kręgu osób uprawnionych do tegoż świadczenia".

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1373/12

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170)

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.)