Kiedy ustaje prawo do świadczenia przedemerytalnego?

Świadczenie przedemerytalne, jak sama nazwa wskazuje, przysługuje przed nabyciem uprawnień emerytalnych. Jest ono przyznawane w szczególności osobom zwalnianym z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawców, po spełnieniu przez wnioskujących szeregu warunków. Należność finansowana ze środków Funduszu Pracy ulega zmniejszeniu lub zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu. Ponadto prawo do świadczenia przedemerytalnego może ustać albo zostać zawieszone w okolicznościach enumeratywnie wymienionych przez ustawodawcę.

Zasady wypłaty świadczenia

Postępowanie w sprawie świadczenia przedemerytalnego wszczynane jest na wniosek osoby zainteresowanej. Do wniosku muszą być załączone odpowiednie dokumenty, które w sposób niebudzący wątpliwości potwierdzają okoliczności niezbędne do wydania pozytywnej dla zainteresowanego decyzji. Będą to m.in. świadectwa pracy oraz inne dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe a także okresy pracy w gospodarstwie rolnym i odpowiednie dokumenty wydane przez urząd pracy.

Prawo do świadczenia przyznawane jest od następnego dnia po złożeniu wniosku wraz z kompletem dokumentów. Złożenie przez zainteresowanego jakiegokolwiek wymaganego przez ustawodawcę dokumentu w terminie późniejszym, czyli po złożeniu wniosku, może spowodować ustalenie prawa do wnioskowanego świadczenia od następnego dnia po złożeniu tego dodatkowego dokumentu. Dla ubezpieczonego będzie to konkretna strata finansowa.

Po spełnieniu przez zainteresowanego wymaganych warunków organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego. Wydany akt administacyjny zawiera w swej treści m.in. wskazanie terminu płatności przyznanej należności, którą wypłaca się za miesiąc kalendarzowy.

Ustanie prawa do świadczenia

Jak już wskazano świadczenie przedemerytalne przysługuje przed nabyciem uprawnień do emerytury. Uzyskanie prawa do emerytury zarówno wcześniejszej, jak i powszechnej to jeden z powodów, dla których następuje wstrzymanie wypłaty przyznanego świadczenia przedemerytalnego.

Ustawodawca określił, iż prawo do świadczenia ustaje:

na wniosek osoby pobierającej,
w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją terenowej jednostki organizacyjnej ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego określonego w odrębnych przepisach,
z dniem osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną,
z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe,
wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.

Gdy prawo do omawianego świadczenia ustanie, następuje wstrzymanie jego wypłaty. Ma to miejsce poczynając od:

miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym pobierający świadczenie złoży wniosek,
dnia nabycia prawa do emerytury ustalonej decyzją,
dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego,
dnia nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne bądź zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe,
miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zmarła osoba uprawniona,
najbliższego możliwego technicznie terminu płatności, jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczenia przedemerytalnego nie było możliwe od dnia nabycia prawa do emerytury lub prawa własności albo objęcia w posiadanie nieruchomości rolnej.

Tak stanowi art. 4 ust. 1 i 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Obowiązki świadczeniobiorcy

Osoba uprawniona jest obowiązana zawiadomić organ rentowy o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia.

W przypadku pobrania świadczenia przedemerytalnego po zaistnieniu jednej z wymienionych okoliczności, zostaje ono uznane za nienależnie wypłacone i podlega zwrotowi w trybie określonym w ustawie emerytalnej.

Jeżeli prawo do wcześniejszej lub powszechnej emerytury zostanie przyznane świadczeniobiorcy przez jednostkę organizacyjną ZUS wypłacającą świadczenie przedemerytalne, nie powinno dojść do nadpłaty. Ale nawet w takiej sytuacji ustawodawca nie zwolnił ubezpieczonego z wykonania ciążącego na nim obowiązku.

W razie gdy osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne nie powiadomi organu rentowego o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do niego, ZUS uprawniony został do dochodzenia zwrotu nienależnie pobranych kwot za okres, nie dłuższy niż 3 lata. Jeżeli osoba uprawniona powiadomi organ rentowy o zaistnieniu okoliczności, które skutkują ustaniem prawa, a pomimo to będzie ono nadal wypłacane, zwrotowi będą podlegały kwoty nienależnie pobranych świadczeń za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. W każdym z tych przypadków nienależnie pobrane świadczenia będą podlegały zwrotowi wraz z odsetkami. Jest to więc dodatkowa sankcja dla świadczeniobiorców.

Ustawodawca przewidział również, iż prawo do świadczenia przedemerytalnego może ulec zawieszeniu. Ma to miejsce w przypadku nabycia przez osobę pobierającą świadczenie przedemerytalne prawa do:

»	renty z tytułu niezdolności do pracy lub
»	renty inwalidzkiej albo
»	podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub
»	świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.

W razie nabycia przez osobę uprawnioną do świadczenia przedemerytalnego prawa do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170)

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)