Pobieranie świadczenia przedemerytalnego a staż emerytalny

Emerytura naliczana jest na dwa sposoby - stary i nowy. Każdy z nich został ściśle określony przez ustawodawcę. Prawo do emerytury obliczanej na starych zasadach uzależnione zostało od długości przebytego w ubezpieczeniu okresu. Ustawodawca dokonał jego podziału na składkowe i nieskładkowe. W grupie nieskładkowych znalazł się okres pobierania świadczenia przedemerytalnego. Zatem oprócz korzyści płynących bezpośrednio z pobierania przyznanego świadczenia, ubezpieczony może liczyć na uwzględnienie tego okresu w stażu emerytalnym.

Stara emerytura

Z chwilą osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego albo nabycia uprawnień do wcześniejszej emerytury następuje wstrzymanie wypłaty świadczenia przedemerytalnego. Ubezpieczony może wówczas liczyć na zaliczenie okresu pobierania omawianego świadczenia do ogólnego wymiaru udowodnionych okresów nieskładkowych. Takim bowiem okresem jest okres pobierania świadczenia przedemerytalnego, o czym stanowi art. 7 pkt 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Należy jednak podkreślić, że okres nieskładkowy przy ustalaniu prawa do starej emerytury i obliczaniu jej wysokości może zostać uwzględniony w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionego okresu składkowego (art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Osoba, która nabyła uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego, nie powinna mieć w zasadzie problemów z uwzględnieniem pełnego okresu pobierania tego świadczenia do uprawnień emerytalnych oraz do wysokości emerytury. Jedynie ubezpieczeni, którzy już przy ustalaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego mieli zaliczony długi okres nieskładkowy w stosunku do udowodnionego okresu składkowego, mogą mieć problemy z zaliczeniem całego okresu pobierania świadczenia (patrz ramka). Zawsze jednak jest to bardzo indywidualna kwestia zależna od przebiegu ubezpieczenia osoby zainteresowanej.

Uwzględnianie okresu korzystniejszego

Osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne może osiągać przychody, o których mowa w art. 104 ustawy emerytalnej.

Osiąganie przychodów przez wskazaną osobę nierozerwalnie związane jest z podleganiem ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym. Okres zaś takiego ubezpieczenia jest, w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, okresem składkowym.

Ustawodawca przewidując sytuację, w której okresy składkowe i nieskładkowe mogą zbiegać się w czasie, w sposób bardzo precyzyjny uregulował tę kwestię. W takim przypadku, przy ustalaniu prawa do świadczenia, a tym samym i jego wysokości uwzględnia się okres korzystniejszy (art. 11 ustawy emerytalnej).

Nie ulega wątpliwości, że okresem korzystniejszym jest okres składkowy, za który przy ustalaniu wysokości emerytury należne jest po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok. Za udowodniony każdy rok okresu nieskładkowego ustawodawca przewidział po 0,7% podstawy wymiaru. Przy czym okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Nowa emerytura

Od osoby ubiegającej się o nową emeryturę nie jest wymagane udowodnienie konkretnego wymiaru podlegania ubezpieczeniu. Wystarczy, aby udowodniła ona jakikolwiek okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu (przypadającemu do 31 grudnia 1998 r.) albo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym (przypadający od 1 stycznia 1999 r.).

Nowa emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota:

zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz
zwaloryzowanego kapitału początkowego i
środków zewidencjonowanych na subkoncie.

Warto wskazać, iż ustawodawca przewidział pomniejszenie podstawy obliczenia nowej emerytury. Przy czym wskazał, że pomniejszenia tego dokonuje się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur na podstawie art. 26b, art. 46, art. 50, art. 50a, art. 50e, art. 184 ustawy emerytalnej lub art. 88 ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191), w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jak więc wynika z przedstawionej reguły, wśród świadczeń, które pomniejszają podstawę obliczenia nowej emerytury, nie zostało wymienione świadczenie przedemerytalne. Okres jego pobierania nie wpłynie więc na obliczenie wysokości nowej emerytury.

Przykładowe wyliczenie maksymalnego możliwego do przyjęcia okresu nieskładkowego

W przypadku kobiet wymagany od nich okres do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego wynosi 20, 30, 34 albo 35 lat.

Z matematycznych wyliczeń wynika, że maksymalny możliwy do przyjęcia okres nieskładkowy w przypadku udokumentowanych przykładowo 20 lat wynosi 5 lat. Na wskazane 20 lat składa się wówczas 15 lat okresu składkowego oraz jedna trzecia jego część, tj. 5 lat okresu nieskładkowego.

Gdyby ubezpieczona ubiegając się o świadczenie przedemerytalne udowodniła 18 lat okresu składkowego i 5 lat okresu nieskładkowego, organ rentowy do ustalenia prawa do świadczenia przyjąłby wskazane 18 lat składkowych i 5 lat nieskładkowych. Następnie, gdyby ubezpieczona przez 4 lata pobierała świadczenie przedemerytalne, to do ustalenia prawa i wysokości jej emerytury organ rentowy mógłby przyjąć 18 lat okresu składkowego oraz 6 lat okresu nieskładkowego, pomimo udokumentowania przez nią 9 lat okresu nieskładkowego (5 lat udowodnionych przy ubieganiu się o świadczenie + 4 lat pobierania świadczenia). Jedna trzecia udowodnionego bowiem okresu składkowego, a więc z 18 lat, wynosi 6 lat.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)