Gazeta Podatkowa nr 12 (1469) z dnia 8.02.2018

Rozwiązanie stosunku pracy a prawo do emerytury pomostowej

Emerytura pomostowa przysługuje po spełnieniu odpowiednich warunków dotyczących m.in. wieku, stosownego wymiaru stażu pracy, w tym uznawanej za pracę szczególną. Ponadto, pomimo iż po przyznaniu takiego świadczenia ubezpieczony może osiągać przychód z racji aktywności zawodowej, bez konsekwencji utraty prawa do emerytury, to jednym z warunków koniecznych do nabycia takiego prawa jest rozwiązanie stosunku pracy.

Przesłanki nabywania emerytury pomostowej

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi urodzonemu po 31 grudnia 1948 r. Pracownik taki nabywa prawo do tej emerytury na tzw. ogólnych zasadach, po osiągnięciu wieku co najmniej 55 lat w przypadku kobiety i co najmniej 60 lat, gdy chodzi o mężczyznę. Jest to możliwe, jeżeli spełni łącznie następujące warunki:

• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,
   
• ma okres składkowy i nieskładkowy (uwzględniony w wymiarze nie większym niż 1/3 udowodnionego okresu składkowego) wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,
   
• przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał (co najmniej przez 1 dzień) prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu:
   
• art. 32-33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną, ustalone na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2009 r. lub
   
• art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664), tj. prace wymienione w załączniku nr 1 i 2 do tej ustawy,
   
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywał (co najmniej przez 1 dzień) prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienione w załącznikach - jak wyżej,
   
• rozwiązał stosunek pracy.

Przy czym ustawa o emeryturach pomostowych gwarantuje również uzyskanie prawa do omawianej emerytury osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, ale legitymuje się wymaganym okresem takiej pracy na 1 stycznia 2009 r. oraz spełnia pozostałe kryteria, od których uzależnione zostało prawo do emerytury pomostowej.

Szczegółowo omawiane kwestie reguluje art. 4, 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast o nabyciu prawa do emerytury na szczególnych zasadach oraz z tytułu wykonywania pracy górniczej stanowi odpowiednio art. 5-10, 11 wskazanej ustawy.

Rozwiązanie stosunku pracy

Emerytura pomostowa przysługuje tylko wtedy, gdy dojdzie do rozwiązania stosunku pracy. Jeśli ubezpieczony zatrudniony jest u kilku pracodawców, musi rozwiązać wszystkie stosunki pracy.

Dla przyznania prawa do emerytury pomostowej nie ma natomiast znaczenia, czy bezpośrednio przed:

• zgłoszeniem wniosku o to świadczenie ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz
   
• przejściem na emeryturę ubezpieczony był zatrudniony w ramach stosunku pracy.

Emerytura pomostowa przysługuje także wtedy, gdy bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku ubezpieczony prowadził np. działalność gospodarczą lub rolniczą albo w ogóle nie pracował.

Prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W przypadku pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku lub świadczenia (art. 15 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).

Natomiast gdy ubezpieczony jest aktywny zawodowo i pracę wykonuje w ramach stosunku pracy, to nabędzie prawo do emerytury pomostowej od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy lub ostatniego stosunku pracy, gdy pracuje na kilku etatach. Przyznanie prawa do emerytury pomostowej w zakresie, w jakim zostało uzależnione od rozwiązania stosunku pracy, wygląda mniej korzystnie niż w przypadku przyznania emerytury w oparciu o ustawę emerytalną, np. z tytułu pracy szczególnej (patrz tabela).

Jeżeli wniosek o emeryturę pomostową zostanie zgłoszony w miesiącach następujących po miesiącu spełnienia ostatniego z warunków wymaganych do nabycia uprawnień lub zaprzestania pobierania świadczeń chorobowych, prawo do tej emerytury powstaje od 1. dnia miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek.