Gazeta Podatkowa nr 2 (1668) z dnia 7.01.2020

Tryb wydawania legitymacji emeryta-rencisty

Uprawnienia do emerytury lub renty potwierdza wydana przez organ rentowy legitymacja emeryta-rencisty. W życiu codziennym jest ona przydatna m.in. w celu skorzystania z jakichś zniżek. Wydanie jej po raz pierwszy wraz z przyznaniem uprawnień do danego świadczenia nie oznacza, że w przypadku jej zniszczenia lub nawet zagubienia nie ma możliwości wydania jej ponownie. Przy czym, o ile po raz pierwszy organ wydaje ją z urzędu, to ponownie może ją wydać wyłącznie na wniosek.

Do zakresu działania ZUS należy m.in. wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty. Obowiązek ten nałożony na ZUS ustawodawca nakazał również stosować wobec osób uprawnionych do emerytur i rent wypłacanych przez ten organ w ramach zadań zleconych na mocy odrębnych przepisów. Stanowi o tym art. 68 ust. 1 pkt 2a i art. 68 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).

Podstawowe informacje

Legitymacja emeryta-rencisty ma formę spersonalizowanej karty identyfikacyjnej:

• o wymiarach 53,98 mm × 85,60 mm,
   
• z zaokrąglonymi narożnikami,
   
• wykonanej z tworzywa sztucznego,
   
• dwustronnie laminowanej (poziomej),
   
• zawierającej elementy zabezpieczające przed podrobieniem i sfałszowaniem.

Na stronie drugiej legitymacji, w prawym górnym rogu jest umieszczony skrót "LER" pisany alfabetem Braille'a.

Wzór legitymacji emeryta-rencisty jest określony w załączniku do rozporządzenia MPS w sprawie wzoru legitymacji emeryta-rencisty oraz trybu jej wydawania, wymiany lub zwrotu.

Legitymacja jest wydawana przez terenową jednostkę organizacyjną ZUS właściwą w sprawach wydawania decyzji dotyczących świadczeń wraz z decyzją o przyznaniu emerytury lub renty (§ 3 wymienionego rozporządzenia).

Jeśli chodzi o decyzję w sprawach świadczeń, to zasadniczo wydają ją i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Tak wynika z art. 115 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną, która we wskazanym przepisie szczegółowo reguluje kwestie jednostki organizacyjnej ZUS właściwej do wydania decyzji w sprawie świadczeń.

Ustawa emerytalna za emeryta uznaje osobę mającą ustalone prawo do emerytury, a za rencistę osobę mającą ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do renty rodzinnej. Prawo do tych świadczeń ustalane jest odpowiednią decyzją, która jest wydawana po spełnieniu przesłanek do danego świadczenia, o które wystąpiła osoba zainteresowana. Wraz z przekazywaną decyzją potwierdzającą uprawnienia do emerytury lub renty organ rentowy przekazuje legitymację emeryta-rencisty.

Omawiany dokument uprawnia do korzystania m.in. ze świadczeń zdrowotnych, jak również z ulgowych przejazdów komunikacją miejską. Przy czym, legitymacja ważna jest z dowodem tożsamości, tj. np. dowodem osobistym, choć nie wynika to wprost z uregulowań zawartych we wskazanym rozporządzeniu, mimo określenia w jego § 7 w sposób szczegółowy, jakie informacje taka legitymacja zawiera (patrz ramka).

Tryb związany z wymianą legitymacji

Legitymacja podlega wymianie w przypadku:

• zmiany nazwiska, imienia, numeru PESEL, rodzaju świadczenia, numeru oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia emeryta lub rencisty, a także
   
• upływu terminu ważności,
   
• uszkodzenia lub zniszczenia.

Nowa legitymacja może zostać natomiast wydana w sytuacji, gdy świadczeniobiorca ją utracił. Przy czym, w przypadku odzyskania utraconej legitymacji emeryt lub rencista zobowiązany jest zwrócić ją do organu rentowego.

Wymiany legitymacji oraz wydania nowej dokonuje się na wniosek emeryta, rencisty lub ich pełnomocnika, określonego w przepisach w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń.

Jeśli zdarzy się którakolwiek z opisanych sytuacji, osoba zainteresowana otrzymaniem legitymacji emeryta-rencisty lub jej pełnomocnik powinien wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie tego dokumentu. Może wówczas wykorzystać specjalnie przygotowany w tym celu formularz ERL.

Druk ERL dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.

Gdyby z omawianym wnioskiem występował pełnomocnik emeryta lub rencisty, należy pamiętać, że powinien on dysponować odpowiednim w tym zakresie pełnomocnictwem. Dokument taki oraz potwierdzający tożsamość pełnomocnika będzie również niezbędny pełnomocnikowi, który w imieniu emeryta lub rencisty będzie miał odebrać wydaną przez organ legitymację.

Gdy zatem emeryt-rencista domaga się wydania legitymacji w związku z jej zniszczeniem albo uszkodzeniem, to powinien zniszczony lub uszkodzony egzemplarz legitymacji zwrócić organowi rentowemu. Natomiast gdy wniosek o wydanie legitymacji spowodowany jest zmianą danych osobowych, to wraz z takim wnioskiem organ rentowy wymaga przedłożenia dokumentu, który potwierdza zmianę takich danych.

Osoba, której prawo do emerytury lub renty ustało, zwraca legitymację do organu rentowego. W przypadku śmierci emeryta lub rencisty zwrotu legitymacji dokonuje członek rodziny zmarłego.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 12.08.2004 r. w sprawie wzoru legitymacji emeryta-rencisty oraz trybu jej wydawania, wymiany lub zwrotu (Dz. U. z 2018 r. poz. 976)