Jakie zmiany w emeryturach od 1 stycznia 2013 r.?

Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego. Od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn ulega podwyższeniu o 1 miesiąc, co trzy miesiące i przykładowo wynosi:

• dla kobiet urodzonych w okresie:
   
• do 31 grudnia 1952 r. - co najmniej 60 lat,
   
• od 1 stycznia do 31 marca 1953 r. - co najmniej 60 lat i 1 miesiąc,
   
• od 1 kwietnia do 30 czerwca 1953 r. - co najmniej 60 lat i 2 miesiące,

po 30 września 1973 r. - co najmniej 67 lat;

• dla mężczyzn urodzonych w okresie:
   
• od 1 stycznia do 31 marca 1949 r. - co najmniej 65 lat i 5 miesięcy,
   
• od 1 kwietnia do 30 czerwca 1949 r. - co najmniej 65 lat i 6 miesięcy,
   
• od 1 lipca do 30 września 1949 r. - co najmniej 65 lat i 7 miesięcy,

po 30 września 1953 r. - co najmniej 67 lat.

Powyższe wynika z art. 24 ustawy emerytalnej w brzmieniu wprowadzonym ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637).

Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli osiągnęli wiek emerytalny oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Dla tej grupy ubezpieczonych wiek emerytalny wynosi:

• dla kobiet co najmniej 60 lat,
   
• dla mężczyzn urodzonych w okresie:
   
• do 31 grudnia 1947 r. - co najmniej 65 lat,
   
• od 1 stycznia do 31 marca 1948 r. - co najmniej 65 lat i 1 miesiąc,
   
• od 1 kwietnia do 30 czerwca 1948 r. - co najmniej 65 lat i 2 miesiące,
   
• od 1 lipca do 30 września 1948 r. - co najmniej 65 lat i 3 miesiące,
   
• od 1 października do 31 grudnia 1948 r. - co najmniej 65 lat i 4 miesiące.

Zgodnie z art. 28 ustawy emerytalnej ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa wyżej, mogą przejść na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego i udowodnieniu niższego okresu składkowego i nieskładkowego, tj. wynoszącego co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn. Jednak w tym przypadku emerytury nie podwyższa się do kwoty najniższej emerytury (oczywiście jeśli jej wysokość będzie niższa od tej kwoty). Obecnie kwota najniższej emerytury wynosi 799,18 zł.

Zwracamy uwagę! Wiek emerytalny pozostałych osób ubezpieczonych podajemy na naszej stronie internetowej www.gofin.pl w zakładce "Wskaźniki i stawki".

Zgodnie z art. 26b ustawy emerytalnej ubezpieczonym, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2-20 ustawy emerytalnej (tj. kobietom urodzonym po 31 grudnia 1958 r. i mężczyznom urodzonym po 31 marca 1949 r.), przysługuje emerytura częściowa, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

• mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn,
   
• osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.

Przypominamy, że okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Wysokość emerytury częściowej wynosi 50% kwoty emerytury ustalonej na nowych zasadach i nie podlega podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury. Przy ustalaniu prawa do emerytury częściowej nie stosuje się przepisów dotyczących:

• zmniejszenia lub zawieszenia świadczenia w razie uzyskiwania przychodu z pracy zarobkowej powyżej określonych limitów,
   
• zawieszenia świadczenia z związku z zatrudnieniem kontynuowanym bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, wykonywanym bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji ZUS.

W świetle powyższego, ZUS będzie wypłacał emeryturę częściową bez względu na wysokość przychodów uzyskiwanych z pracy zarobkowej oraz bez konieczności rozwiązywania dotychczasowego stosunku pracy.

Po osiągnięciu wieku emerytalnego przez osobę uprawnioną do emerytury częściowej, oraz po ustaniu stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem emerytura częściowa podlega - na wniosek ubezpieczonego - zamianie na emeryturę ze względu na wiek.

Dla mężczyzny urodzonego w dniu 5 stycznia 1951 r. wiek emerytalny wynosi 66 lat i 1 miesiąc. W dniu 5 stycznia 2016 r. mężczyzna ukończy wiek 65 lat. Zakładając, że do tego czasu udowodni co najmniej 40 lat okresów składkowych i nieskładkowych, będzie mógł skorzystać z prawa do emerytury częściowej.

Podstawę obliczenia emerytury ustalanej na nowych zasadach stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej.

Jeżeli ubezpieczony pobrał wcześniejszą lub częściową emeryturę, podstawę obliczenia emerytury ze względu na wiek pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes GUS ogłasza w formie komunikatu w Monitorze Polskim corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia.

Emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali wcześniejszą emeryturę, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi:

• 20% emerytury obliczonej na podstawie starych zasad oraz
   
• 80% emerytury obliczonej na podstawie nowych zasad.

Jeżeli obliczona emerytura jest niższa od kwoty najniższej emerytury, podlega podwyższeniu do tej kwoty. Regulacja ta obejmuje kobiety i mężczyzn, którzy osiągnęli wiek emerytalny i mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. W przypadku kobiet ww. okres składkowy i nieskładkowy będzie obowiązywał dopiero od 1 stycznia 2022 r. W latach 2013-2021 jest on niższy i wynosi:

• 20 lat - do dnia 31 grudnia 2013 r.,
   
• 21 lat - od dnia 1 stycznia 2014 r.,
   
• 22 lata - od dnia 1 stycznia 2016 r.,
   
• 23 lata - od dnia 1 stycznia 2018 r.,
   
• 24 lata - od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 31 grudnia 2021 r.

Powyższe wynika z art. 87 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 184 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu niższego wieku emerytalnego, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

• okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz
   
• okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Dotychczasowe przepisy, o których mowa w powołanym przepisie to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.)

Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Do 31 grudnia 2012 r. warunkiem ustalenia prawa do tej emerytury było również w przypadku pracowników - rozwiązanie stosunku pracy. Obecnie nie ma już takiego wymogu, jednakże osoby będące pracownikami występujące o emeryturę na podstawie przepisu art. 184 ustawy emerytalnej muszą liczyć się z tym, że ZUS po ustaleniu prawa do świadczenia nie podejmie jego wypłaty. Na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej dokona jej zawieszenia ze względu na kontynuowanie zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego było ono wykonywane bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji ZUS.

Mężczyzna urodzony 2 stycznia 1953 r. legitymuje się 42-letnim okresem składkowym i nieskładkowym (w tym 15-letnim wykonywaniem pracy wymienionej w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. jako pracy w szczególnych warunkach przypadającej na lata 1983-1998).

Mężczyzna w styczniu br. może ubiegać się w ZUS o emeryturę, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A. ZUS ustali prawo do tej emerytury, jeśli mężczyzna nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Załóżmy, że jest on pracownikiem, zatem ZUS podejmie wypłatę emerytury po rozwiązaniu dotychczasowego stosunku pracy.