Przychody emeryta kończącego wiek emerytalny

Niektórzy emeryci mogą dodatkowo dorabiać bez żadnych ograniczeń. Oznacza to, że w ich przypadku nie obowiązują limity zarobkowe powodujące zawieszenie lub zmniejszenie wysokości świadczenia. Dotyczy to jednak emerytów, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny. Zanim jednak to nastąpi, ich świadczenie - podobnie jak pozostałych świadczeniobiorców - podlega rozliczeniu.

Rok rozliczeniowy i limity zarobków

Rok rozliczeniowy dla zarobkujących emerytów i rencistów pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Wraz z zakończeniem 2012 r. ZUS rozpoczął rozliczanie dorabiających świadczeniobiorców.

Prawo do pobierania świadczenia w pełnej wysokości istnieje, jeśli dodatkowy przychód emeryta lub rencisty nie przekracza 70% kwoty przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ogłoszonego ostatnio przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Natomiast w przypadku osiągania przychodu w wysokości przekraczającej 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale niższej niż 130% przeciętnego wynagrodzenia - emerytura lub renta podlega odpowiedniemu zmniejszeniu. Przychód wyższy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia powoduje zawieszenie prawa do świadczenia. Kwestię tę reguluje art. 103-106 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

W całym 2012 r. limity przychodu powodującego zmniejszenie lub zawieszenie emerytury i renty stanowią sumę limitów obowiązujących w poszczególnych miesiącach (patrz tabela).

**Limity przychodów obowiązujące emerytów i rencistów w 2012 r.**
Okres obowiązywania	Kwoty równe
Okres obowiązywania	70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia	130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
od 1 stycznia 2012 r.	2.391,20 zł	4.440,80 zł
od 1 marca 2012 r.	2.510,80 zł	4.662,80 zł
od 1 czerwca 2012 r.	2.552,30 zł	4.740,00 zł
od 1 września 2012 r.	2.447,80 zł	4.545,90 zł
od 1 grudnia 2012 r.	2.457,20 zł	4.563,30 zł
w całym 2012 r.	29.772,30 zł	55.291,00 zł

Pojęcie "emeryta"

Zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia nie ma jednak zastosowania do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny, wskazany w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej.

Należy zaznaczyć, że zasada wypłaty świadczenia w pełnej wysokości po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego dotyczy wyłącznie emerytów.

Za emeryta uważa się osobę mającą ustalone prawo do emerytury, w tym do emerytury częściowej (art. 4 pkt 1 ustawy emerytalnej). Ustalenie prawa do tego rodzaju świadczenia, czyli stwierdzenie decyzją organu rentowego istnienia uprawnień emerytalnych, nie jest równoznaczne z koniecznością pobierania tej emerytury. Osoba, której ZUS przyznał prawo do emerytury, posiadająca jednocześnie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, może mieć wypłacaną rentę jako np. świadczenie korzystniejsze. Ponieważ jednak osoba ta ma status emeryta, osiągany przez nią przychód - po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego - nie będzie powodował zawieszenia prawa do pobieranej renty ani zmniejszenia jej wysokości. Wspomniana reguła jest bowiem związana z uprawnieniem do emerytury, a nie z rodzajem świadczenia, które jest faktycznie pobierane.

Po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego

Jeżeli powszechny wiek emerytalny zostanie ukończony przed rozpoczęciem roku, którego dotyczy rozliczenie przychodów, w całym tym roku przysługujące emerytowi świadczenie wypłacane jest w pełnej wysokości (przykład 1). Wyjątek stanowią tu emerytury zawieszone na wniosek osoby zainteresowanej.

Natomiast świadczenia emerytów, którzy powszechny wiek emerytalny ukończyli w ciągu roku rozliczeniowego, podlegają częściowej zawieszalności.

W przypadku gdy emeryt powszechny wiek emerytalny osiągnął w trakcie rozliczanego roku, wypłatę świadczenia - dotychczas zmniejszonego lub zawieszonego z tytułu osiągania zarobków - ZUS podejmie w pełnej wysokości od pierwszego dnia miesiąca, w którym stosowny wiek został ukończony (przykład 2). Wypłatę tę organ rentowy będzie realizował z urzędu.

Czasem korzystniej rozliczyć cały rok

W odniesieniu do niektórych zarobkujących emerytów, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny, ZUS dopuszcza rozliczenie przychodów na zasadach przewidzianych dla ogółu emerytów i rencistów. Jak informuje organ rentowy na swojej stronie internetowej (www.zus.pl): "W praktyce zdarzają się indywidualne przypadki, w których korzystniejsze jest rozliczenie świadczenia na zasadach ogólnych, a więc z uwzględnieniem przychodu, który został uzyskany po ukończeniu przez emeryta powszechnego wieku emerytalnego. Mają one miejsce głównie wówczas, gdy zarobkowanie ustało przed zakończeniem roku kalendarzowego. W takim przypadku - na wniosek zainteresowanego - rozliczenie świadczenia może nastąpić na zasadach ogólnych, a więc z uwzględnieniem przychodów uzyskanych w całym rozliczanym roku kalendarzowym".

Przykład 1

W maju 2012 r. 62-letnia kobieta spełniła warunki dotyczące wymaganego stażu pracy i w czerwcu złożyła wniosek o przyznanie emerytury. ZUS przyznał wnioskowane świadczenie z dniem 1 czerwca 2012 r. Ponieważ w dacie zgłaszania wniosku zainteresowana nie wykonywała żadnej pracy zarobkowej, a tym samym nie była objęta ubezpieczeniami społecznymi, ZUS wdrożył wypłatę emerytury. Począwszy od 1 listopada 2012 r. emerytka podjęła zatrudnienie w ramach stosunku pracy na 3/4 etatu. Bez względu na wysokość uzyskiwanego z tego tytułu przychodu, emerytce przysługuje emerytura w pełnej wysokości.

Przykład 2

Kobieta uprawniona do wcześniejszej emerytury od 2008 r., w 2011 r. zgłosiła wniosek o rentę rodzinną po zmarłym mężu. Po przyznaniu tej renty okazało się, że jest ona wyższa od dotychczas pobieranej emerytury, wskutek czego wypłata emerytury została wstrzymana, a wdowa rozpoczęła pobieranie renty rodzinnej. Począwszy od stycznia 2012 r. wdowa nawiązała stosunek pracy, składając jednocześnie w ZUS oświadczenie, iż jej zarobki spowodują zmniejszenie wysokości pobieranej renty. W listopadzie 2012 r. rencistka ukończyła 60 lat. Począwszy od tego miesiąca świadczenie było wypłacane w pełnej wysokości. Wdowa pomimo pobierania renty posiada bowiem także status emerytki.

W tym przypadku rozliczeniu będzie podlegał okres od stycznia do października 2012 r. A zatem, jeśli dostarczone zawiadomienie o wysokości przychodu uzyskanego w 2012 r. będzie zawierało informację o przychodach uzyskanych w poszczególnych miesiącach tego roku, ZUS porówna kwoty przychodu osiągniętego przez zainteresowaną w:

poszczególnych miesiącach kalendarzowych roku, tj. od stycznia do października, z obowiązującymi w tych miesiącach dopuszczalnymi kwotami przychodu - obliczonymi wskaźnikami 70% lub 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz
rozliczanym okresie styczeń - październik z kwotami granicznymi, ustalonymi dla tego okresu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)