Gazeta Podatkowa nr 17 (1058) z dnia 27.02.2014

Już można wnioskować o wypłatę zawieszonej w 2011 r. emerytury

Ustalanie prawa do emerytury oraz do jej wypłaty w ciągu ostatnich lat budziło wiele kontrowersji. Uzależnienie wypłaty emerytury przyznanej przed dniem 1 stycznia 2011 r. od uprzedniego rozwiązania stosunku pracy kontynuowanego z pracodawcą, na rzecz którego emeryt wykonywał zatrudnienie bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, bez względu na wysokość osiąganego z tego tytułu przychodu, nie zyskało aprobaty Trybunału Konstytucyjnego. Świadczeniobiorcy, którzy na mocy tej niekonstytucyjnej normy prawnej utracili prawo do wypłaty emerytury poczynając od dnia 1 października 2011 r., mogą odzyskać należność wraz z odsetkami.

Za sprawą wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12 (Dz. U. poz. 1285), resort pracy po oszacowaniu kosztów związanych z wypłatą emerytom zaległych świadczeń przygotował projekt ustawy regulującej zasady ustalania i wypłaty emerytur.

Ustawa o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., weszła w życie z dniem 19 lutego 2014 r.

Zasady wypłaty emerytury

O wypłatę zawieszonego świadczenia może wnioskować emeryt, który spełnia łącznie następujące warunki:

• nabył prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r.,
   
• jego prawo do emerytury zostało zawieszone w związku z kontynuowaniem przez niego po dniu 30 września 2011 r. zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Organ rentowy dokona wypłaty należnego świadczenia za odpowiedni okres przypadający od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., w którym świadczenie było zawieszone. Kwotę należności stanowić będzie suma zwaloryzowanych emerytur. Należność powiększona zostanie o odsetki ustawowe, określone przepisami prawa cywilnego. Ustawodawca zastrzegł jednak, iż będą one przysługiwały co najwyżej do dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 19 lutego 2014 r.

Trudno dyskutować z ustawową regulacją, nie sposób jednak nie dostrzec niekorzystnego dla świadczeniobiorców rozwiązania. Norma prawna w sposób jednoznaczny określiła datę, do której należne będą odsetki rekompensujące czas zwłoki w wypłacie świadczeń. Przepis ten jest kontrowersyjny w szczególności wobec dalszego unormowania dotyczącego terminu realizacji przez organ rentowy obowiązku wypłaty zawieszonej emerytury. Otóż na wydanie decyzji w sprawie ustalenia i wypłaty wyrównania ZUS będzie miał aż 60 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wypłata należności może więc przeciągnąć się w czasie, gdy okaże się, że organ rentowy zobowiązany będzie do prowadzenia postępowania wyjaśniającego. Zwłoka ta nie wpłynie jednak na kwotę przysługujących świadczeniobiorcy odsetek.

Jak wynika z treści art. 5 wskazanej ustawy, wyjaśnienia będą wymagały kwestie związane z osiąganiem przychodów z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego albo z tytułu służby przez emeryta, który do dnia 31 października 2011 r. nie osiągnął wieku emerytalnego - 60 lat dla kobiet albo 65 lat dla mężczyzn. Kwota zawieszonej emerytury ustalona zostanie po uprzednim jej rozliczeniu za lata 2011 i 2012, na zasadach wskazanych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Niezbędny wniosek

Ponad wszelką wątpliwość organ rentowy nie podejmie działań z urzędu. Wypłata zawieszonej emerytury nastąpi wyłącznie na wniosek zainteresowanego, złożony w organie rentowym w każdym czasie począwszy od dnia 19 lutego 2014 r. Przypominamy, że projekt ustawy przewidywał ramy czasowe na złożenie wniosku przez osoby uprawnione, a mianowicie 12 miesięcy od momentu wejścia w życie ustawy. W ostatecznym brzmieniu aktu prawnego brak jest takich uregulowań.

Podkreślić należy, iż wyrównanie należności głównej oraz wypłata odsetek dotyczy zamkniętego okresu. Emeryci mający prawo do wyrównania nie powinni zwlekać ze złożeniem formalnego wniosku w tym zakresie.

Uprawnieni, którym ZUS w wyniku realizacji zapadłego wyroku sądu wypłacił zawieszoną emeryturę, ale nie wypłacił odsetek, mogą złożyć stosowny wniosek. Przy czym, jeśli wypłata emerytury nastąpiła przed dniem wejścia w życie ustawy (czyli przed 19 lutym 2014 r.), odsetki będą przysługiwały do dnia jej wypłaty. Gdy zaś wypłata zawieszonego świadczenia nastąpiła po dniu wejścia w życie ustawy, odsetki należne są wyłącznie do tego dnia. Na realizację tego wniosku organ rentowy będzie miał również 60 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wydaje się jednak, że złożenie wniosku o wypłatę odsetek nie powinno wymagać prowadzenia jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego. Data złożenia wniosku o wypłatę odsetek powinna więc być tożsama z datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sprawy w sądzie

Jak informuje ZUS na stronie internetowej www.zus.pl, jeżeli emeryt zgłosi wniosek o wypłatę zawieszonej emerytury w sprawie, w której:

• ZUS wniósł apelację, zostanie ona wycofana w całości lub w części i po zakończeniu postępowania sądowego wydana będzie decyzja,
   
• emeryt wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej wypłaty emerytury, ZUS zawiesi postępowanie do czasu zakończenia przez sąd - wskutek cofnięcia przez emeryta odwołania - postępowania sądowego prawomocnym orzeczeniem. ZUS wyda decyzję po zgłoszeniu przez emeryta wniosku o podjęcie postępowania.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.12.2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 169)