Gazeta Podatkowa nr 101 (1142) z dnia 18.12.2014

Waloryzacja emerytur i rent w 2015 r.

Wysokość emerytur i rent co roku ulega stosownemu zwiększeniu. Dzieje się tak za sprawą waloryzacji przeprowadzanej na dzień 1 marca. Co do zasady, polega ona na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez określony procentowo wskaźnik waloryzacji. Tym samym, im większa kwota świadczenia, tym na wyższą jego podwyżkę może liczyć świadczeniobiorca. Tak będzie również w 2015 r., z tym zastrzeżeniem, że kwota wzrostu nie będzie mogła być niższa od, co do zasady, 36 zł.

Waloryzacja świadczeń

Osoby uprawnione do emerytury lub renty mają zagwarantowany przez ustawodawcę systematyczny, coroczny wzrost wysokości należnych świadczeń. Za sprawą art. 88 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną, z dniem 1 marca każdego roku zarówno kwota świadczenia przyznanego przed tym dniem, jak i podstawa jego wymiaru, w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego tego roku kalendarzowego, mnożona jest przez obowiązujący wówczas wskaźnik waloryzacji.

Wskaźnikiem tym jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Wzrost wysokości świadczeń jest zatem mniejszy lub większy, w zależności od tego, na jakim poziomie ukształtował się obowiązujący w danym roku wskaźnik waloryzacji.

Jak podaje resort pracy, wskaźnik waloryzacji na 2015 r. wyniesie 101,08% (ostateczną jego wartość poznamy dopiero w lutym 2015 r. - art. 89 ust. 6 ustawy emerytalnej). To zatem niewiele, zwłaszcza dla osób, których świadczenia są bardzo niskie. Dla przykładu najniższa emerytura wzrosłaby zaledwie o niewiele ponad 9 zł, tj. (844,45 zł × 101,08%) - 844,45 zł = 9,12 zł, a renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy o zaledwie 7 zł, tj. (648,13 zł × 101,08%) - 648,13 zł = 7 zł brutto.

Gwarantowana kwota wzrostu

W celu przeciwdziałania spadkowi realnej wartości świadczeń, w 2015 r., a więc w najbliższym terminie waloryzacji, zostanie nieco zmodyfikowany jej mechanizm. Przy zachowaniu dotychczasowej reguły przeprowadzania waloryzacji, polegającej na procentowym podwyższeniu świadczeń, zostanie jednocześnie ustanowiony próg minimalnego ich wzrostu o kwotę co do zasady wynoszącą 36 zł. Co do zasady, bo przykładowo:

• minimalna podwyżka rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy wyniesie 75% tej gwarantowanej minimalnej kwoty, tj. 27 zł (36 zł × 75%),
   
• dla osób pobierających emeryturę częściową kwota waloryzacji nie będzie mogła być niższa niż 18 zł.

Stosownemu zwiększeniu podlegać będą również gwarantowane kwoty świadczeń emerytalno-rentowych (patrz tabela), a także m.in.:

• podstawy wymiaru emerytur lub rent - waloryzacja będzie polegała na pomnożeniu podstawy wymiaru świadczenia przez wskaźnik stanowiący iloraz zwaloryzowanej kwoty świadczenia i kwoty tego świadczenia ustalonej na dzień poprzedzający termin waloryzacji,
   
• świadczenia niższe od kwoty najniższego świadczenia, do którego nie ma zastosowania gwarancja wysokości najniższego świadczenia, o której mowa w art. 85 ustawy emerytalnej - kwota waloryzacji zostanie ustalona przez pomnożenie kwoty 36 zł przez iloraz kwoty tego świadczenia i kwoty najniższego świadczenia obowiązującej do dnia 28 lutego 2015 r.,
   
• emerytury z FUS przysługujące łącznie z okresową emeryturą kapitałową - każde z tych świadczeń zostanie podwyższone o kwotę 36 zł, proporcjonalnie do wysokości tych świadczeń,
   
• kwoty maksymalnych zmniejszeń świadczeń emerytalno-rentowych, w razie osiągania dodatkowych przychodów przekraczających 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - podwyższenie tych kwot nastąpi przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji określonego w art. 89 ustawy emerytalnej,
   
• dodatki do emerytur i rent - wzrost tych świadczeń nastąpi poprzez pomnożenie ich kwoty przez wskaźnik waloryzacji określony w art. 89 ustawy emerytalnej.

Stanie się tak za sprawą ustawy z dnia 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1682), zwana dalej ustawą nowelizującą, która co do zasady wejdzie w życie z dniem 1 marca 2015 r.

Wzrost innych świadczeń

Zmiany zasad przeprowadzania waloryzacji w 2015 r. mają mieć odpowiednie zastosowanie do emerytur i rent rolników indywidualnych, służb mundurowych oraz świadczeń pozaubezpieczeniowych, tj. m.in.: emerytur pomostowych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, rent dla kombatantów oraz inwalidów wojennych i wojskowych.

Ustawa nowelizująca zmieni również zasady ustalania wysokości renty socjalnej. Stanowić ma ona 84% zwaloryzowanej najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Zapobiegnie to zróżnicowaniu wysokości renty socjalnej w zależności od daty jej przyznania.

Wyłącznie w 2015 r.

Warto jednak podkreślić, iż ta niewątpliwie korzystna dla większości świadczeniobiorców zmiana zasad przeprowadzania waloryzacji z minimalną kwotą wzrostu ma charakter incydentalny. Oznacza to, że obowiązywać będzie wyłącznie w 2015 r.

Z założeń MPiPS wszystkie świadczenia, objęte gwarantowaną minimalną podwyżką na poziomie 36 zł, wypłacane w kwocie poniżej 3.333,33 zł miesięcznie będą podwyższone w stopniu większym niż gdyby przeprowadzono waloryzację według obecnie funkcjonujących zasad. Szacunkowo więc na zmianach zyska, poprzez otrzymanie większej podwyżki, około 90% emerytów i rencistów z ZUS, 100% osób otrzymujących zasiłki przedemerytalne i renty socjalne, a także wszyscy emeryci i renciści z KRUS.

Przypomnijmy, iż podobnie - jedynie incydentalnie - w 2012 r. w miejsce waloryzacji procentowej została wprowadzona waloryzacja kwotowa. Wszyscy emeryci i renciści dostali wówczas (w marcu 2012 r.) kwotowe podwyżki świadczeń o - również co do zasady - 71 zł.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)